بازگشت
نساجی گلبهاردستگاه بینظیر وتاریخی
عبدالوکیل کوچی عبدالوکیل کوچی

نسیم ملایم بهاری بتازگی رنگ وروی لاله ها را نوازش میداد زمین شادابی خاصی داشت وطبعیت فرش زمردین خودرا در همه جا گسترده بود ونم نم باران گرد و خاک ناشی از کندن کاری زمین بوسیله ماشین های ساختمانی را شستشو میکرد. درهمین حال وهوا غرش بیلدوزر ها سکوت بامدادی را شکستانده وقلب صحرای شیر خانخیل را می شگافت دود غلیظ ماشین های غولپیکر ساختمانی وکرن ها در هوا می پیچید. کانال های عمیق وشریان آب رود خانه پنجشیر قبل از ایجاد فابریکه نساجی گلبهار طراحی گردیده بود / آن سوی ماشین ها انجینیران ماهر وکارگران جوان کاپیساییدر اطراف متخصصین آلمانی که بالای کوت گل وخاک به نقشه فابریکه چشم دوخته بودندو با اشتیاق زیاد تبادل نظر میکردند. دیدن ماشین های ساختمانی برای نخستین بار در منطقه برای مردم کاپیسا ومنجمله برای خودم که در سنین کودکی قرار داشتم بسیار جالب توجه واقع میشد.

طبیعت سرشار وزیبا نیروی فراوان بشری موقعیت صحرای وسیع وهموار درمیان کو های سربفلک کشیده کوهستان و گلبهارومشرف بدریای پنجشیردشت شیر خانخیل را برای احداث یک دستگاه بزرگ تولیدی وصنعتی مساعد میساخت از طرفی تمدید لین برق از سروبی وتمویل 15 هزار ولت بق آن به نساجی اکمال مواد اولیه وزیر بنای ساختمانی ازقبیل سنگ وجغله وچونه وآب سمنت جبل السراج کاراحداث را حتمی وآسان میساخت. گذشته از آن حاصلات فراوان پخته قطغن زمین وذغال سنگ کوکره انگیزه طرح آنرا بواقعیت مبدل کرده بود. بنا برآن آغاز کار احداث فابریکه دراواخر دهه پنجاهم میلادی سرآغاز زندگی نوین برای مردم منطقه محسوب میگردید. به این ترتیب سنگ تهداب فابریکه نساجی گلبهار درسال 1337 هجری شمسی به بهپیشنهادعبدالمجید زابلی واساسگزازری سید امان الدین امین درزمان صدارت شاه محمود خان دربخش سکتور مختلط گذاشته شد که نخستین گروه انجنیران کارشناس ومسلکی آن را تحصیلکردگان آلمانی تشکیل میداد که عبارت بودن از انجنیر شیر زاد حسام الدین صفتی کاظمی آقای امین مستری لعل محمد مستری سلام مستری قدوس ریساتحادیه کارگران نساجی سرمستری میر شریف خان و. . . . . . . . . . . . . . . . . و

طرح احداث فابریکه نساجی گلبهار به مثابه سنگبنای بزرگی در حیات اقتصادی مردم منحیث مرکز بزرگ صنعتی با ظرفیت تولیدی که میلیون ها متر تکه در سال که نخستین موسسه تولیدی را در شرق جهان تداعی میکرد. بنا برآن ساحه وسیعی برای احداث آن درنظر گرفته شده بود. که دشت شیر خانخیل را ازدریای پنجشیر الی کوه سنجن واز چشمه الا داد خان الی کوه بچه وقلع حضرت صاحب رادربر میگرفت. پایه های سنگی کم ارتفاع وسفیده کاری باچونه ساحه نساجی را از مناطق همجوارش جدامیساخت درحصه وسط دشت مربع بزرگ ساختمانی فابریکه درنظر گرفته شده بود ودر مقابل آن عمارات مدرن وقشنگ شامل شفاخانه عصری مجهز با وسایل طبی ساخت کشور آلمان مهمانخانه مدرن ومجهز گازینو صالون کانفرانس مسجد بزرگ گلخانه کلان ومنازل بود وباش برای آمرین بنا یافته بود. درقسمت شمال فابریکه کامپلیت ساختمانی وسیعتریبنام ششصد کوتی بمنظور رهایش کارمندان وانجنیران فابریکه احداث گردیده بود که گنجایش بود وباش ششصد فامیل را داشت. اطراف فابریکه ساحه وسیعی را درختان زینتی وثمردار پوشانیده بود درمیان ساحات فابریکه سرک های اسفالت وریگی بشکل عصریکشیده شده بود که درختان کاج وسنوبر آنرا سایبانی میکرد در آنسوی ساحه وسیع مکتاتب لیسه دختران وپسران کودکستان وشیرخوارگاه پارکهای تفریحی وسپورتی گلخانه بزرگ وگلشن سرا ودل آرا قلب هرجوان رابسوی خود میکشانید.

 

قابل یاد آوریست که عظمت وبزرگی وامتیاز خاص فابریکه نساجی گلبها ر نسبت بدیگرد ستگاهای صنعتی افغانستان ومنطقه درآن بود که تمام بخش های کارخانه بشکل منظم عصری وسلسله بهم مرتبط وهمبسته طرح واحداث گردیده بود چنانچه مادامیکه مواد خام مورد ضرورت فابریکه داخل دروازه اولین دستگاه میشد با عبور از بخش های پخته نختابی بالترتیب آرونخ داخل دستگاه بافت گردیده وبعد از بافت وارد شعبه رنگامیزی واز آنجا به شعبه مت وبعدا سورت بندی شده وبه بازار عرضه میگردید بنا ا پروسه تولیدی از اول تا به آخر محتاج به دستگاه دیگری نبود. در جوار فابریکه گدام های ذخایر مواد خام با ظرفیت بزرگ کارآمد تولید درنظر گرفته شده بود. همچنان گدام های پخته محلوچ رنگ مواد طبی وکیمیایی پرزه جات وپرزه فالتو برای ماشین ها ووسایل نقلی مواد سوخت بنزین وذغال سنگ تحویلخانه ها ی مواد ساختمانی ورکشاپ ها وغیره درنظر گرفته شده بود ماشین وآلات فابریکه پرزه جات وسایط نقلیه باربری ساختمانی وترانسپورتی ومواد طبی وتعمیراتی از کشور آلمان وارد میگردید. بلاخره کار ساختمان ومونتاژ ماشین وآلات وتمدید لین برق سروبی وتمدید آن به فابریکه توسط انجنیران آلمانی وافغانی ما تا سال 1342 هجری شمسی به پاییه اکمال رسیدوتوسط صدراعظم وقت فابریکه افتتاح گردید ودرچندی بعد سردار عبئالشکور خان سراج که پسرانش بنام های عمر وتیمور درلیسه میرمسجدیخان کوهستانی همصنفان من بوده ان بحیث ریس باغات نساجی مقرر بود کار تولیدی واداری دستگاه بوسیله 12 تا15 هزار کارگر وکارفرما در سه شفت جریان داشت منجمله انجینیران وکارگران اکثرنقاط افغانستان ونیز تعدادی ازکارگران جبل السراج سید خیل کوهستان گلبهارمحمود راقی جمالاقه ودشت خمزرگر را ه شان را بسوی دستگاه باز کرده بود ند در زمستان سال 1965که تازه صنف نهم مکتب میر مسجدی خان را پشت سر گذاشته بودم به جستوجوی کار سری به نساجی گلبهار زدم وبه همکاری عبدالقدیر خسربره مستری عبدالروف لوگری شامل کار گردیدم دستگاه عظیم بافت که به بافت کلان شهرت داشت به گنجایش سه هزار پایه ماشین بافت که دوهزار پایه آن ساخت کشورآلمان ومتباقی ماشین های آن ساخت اتحاد شوروی وقت وکشورچکوسلواکیا بود. ولی دیگر ماشین وآلات از قبیل شعبات رنگامیزی متر کمپل بافی نختابیو آرونخ که بنام شیر ماشین یاد میشد ساخت اصیل کشورآلمان بود. دستگاه کمپل بافی با بافتن کمپل های مرغوب نفیس ازشهرت جهانی برخوردار بود ودستگاه بافت نساجی با بافت تکه های کتان شری چیت گامسکوت ململ داکه کشمیره مفروشات عالی وزیبا وتکه های زینتی وگرانبها به بازار عرضه میکرد وعلاوتا یکمقداری از آن رابه خارج صادر میکردند که بازار های اروپارا مزین ساخته بود. درماه جنوری سال 1357 به حیث ریس معارف ولایت کاپیسا مصروف کار بودم وچندی بعد رسیدگی به امور سیاسی و بخشهای ااقتصادی و ازجمله نساجی گلبهار به عهده اینجانب گذاشته شده بود که درهمان سالها جمع وجوش کارگران فابریکه در را بطه با تولید رونق خوبی داشت. وجریان تولید سال تا سال بیلانس خوب مفاد را رقم میزد وقسمتی از آن نصیب آمرین وبه همین ترتیب کارگران میشد. کارگران که حدودا از 15 هزار خانوار سربلند کرده بودند گفته میتوان که ازبرکت معاش ایشان قریب به یکصد و پنجاه هزار نفر هموطنان مارا اعاشه مستقیم میگردید. که علاوه برآن از کشت وفروش پخته تولید روغن و کنجاره خریداری ذغال سنگ بنزین وبرق مورد نیاز ومواد خام رنگ وپرزه جات وهمچنان فروش وعرضه کالاها به بازار های داخلی وخارجی مفاد هنگفتی برای هموطنا ن ما ومنجمله متشبثین خصوصی رافراهم کرده بودعلا وتا رفت و آمد کارگران ازدهات بسوی شهر واز شهر به دهات روابط اقتصادی فرهنگی واجتماعی میان شهروده برقرار کردیده بود. چنانچه کشیدن سرک ها بخاطر انتقال کارگران از دهات راه رابسوی شهر باز کرده مزید برآن در انتقال مریضان نیز به همین منوال کمک صورت میگرفت چنانچه محترم سید امان الدین امین قتصاد دان بزرگ کشور ویکی ازبنیانگزاران نساجی دستگاه نساجی گلبهار را بزرگترین تاسیسات تولیدی درمنطقه خوانده وهمیشه به آن توجه خاصی داشت. ولی اخیرا با گسترش نا امنی ها وتشدید جنگ درمنطقه دولت وقت اداره امور را رها نموده و درب فابریکه اولا بسته وقسما دستخوش تاراج قرار گرفت ولین برق سروبی بکلی منهدم گردید. ولی بنا به عظمت این دستگاه هنوز پابرجاست وبکلی ازبین نرفته ومستلزم دلسوزی وباز سازی میباشد. چنانچه با توجه به ماشین و آلات باقیمانده فابریکه گفته میتوان به استثنای ماشین های بافت که بنا به گذشت زمان وپیشرفت های تکنالوجی وغیره مسایل قابل تعویض باشد ومتباقی تمام ماشینها سامان وآلات تخنیکی که ساخت آلمان میباشد به همان کیفیت عالی خود باقیست وتوان ظرفیت تولیدی قبلی خود رادارا هستند با توجه به موجودیت ماشین ها وآلات واستخوان بندی فابریکه که تاهنوز پا برجاست امید واری های وجود دارد که با کار دلسوزانه دو باره سازی این دستگاه عظیم وبزرگ ازسر گرفته خواهد شد ونگذاشت که این ثروت ملی از خون مردم ما به هدر برود و از حاصل این دستگاه عظیم وتاریخی محروم گردند زیرا باید آگاه بود که ازدست دادن چنین دستگاه عظیم تولیدی آنهم درولایتی که ازیک طرف دارای نیروی عظیم بشری وقوای انسانی فراوان ومنابع سرشار طبیعی واز جانبی محیط محاط به کوهای بی آب وعلف ودارای زمین نه چندان زراعتی وخودکفا ونبود دیگر منابع اقتصادی درحقیقت ضایع بزرگی بر پیکر اقتصاد منطقه ای از کشور ما میباشد. به باور من چیزیکه عامل اساسی دوباره سازی فابریکه را تشکیل میدهد عبارت از اول عزم قوی شجاعت واستفاده از فرصت تاریخی خداداد چانس طلایی و جلب کومک های سخاوتمندانه جامعه جهانی وبکار انداختن نیروی بشری با توجه به کتله عظیم مردم درحالت بیکاری ونداشتن منابع برای امرارمعاش وبا توجه به دوباره سازی همچو تاسیسات بویژه نساجی ها از الویت ها وضرورت های جامعه بحساب می آید. که این امر مستلزم همبستگی کاری اتحاد عمل راهنمایی همکاری تشویقی وصدها تحرک دلسوزانه ومسولیت پذیری ای میباشد که ما ومردم و زندگی وزمان موجود به آن نیاز دارد. وحرکت دسته جمعی وخردمندانه وآگاهانه با به جریان انداختن وچرخش ماشین های تولیدی فابریکه نساجی گلبهار مردم را بیک استراتیژی قوی اقتصادی نزدیک خواهد ساخت. . باید گفت وقت آن رسیده است که با جذب کومک های جهانی وبا استفاده از آن باترمیم تعمیرات وباز سازی ماشین وماشین خانه ها وتمدید لین برق با بکار گیری لازم از سه وریانت لین برق وارداتی شمال ایجاد دستگاه برق از جریان باد ویا احداث بند برق دریای پجشیر درگلبهار ویا بکارگیری برق حرارتی واکمال تحویلخانها وذخایر میتوان با کار همگانی ماشین ها را به چرخش درآورد. زیرا چرخش ماشین های دستگاه نساجی بمثابه جریان خون درشریانهای اقتصادی وچرخش بزرگی درزندگی مردم را بوجود خواهد آورد و مردم مارا از ورود تکه های غیر اقتصادی بینیاز خواهد ساخت. و بر اوضاع اقتصادی کشور ما نیز تاثیر بسزایی خواهد داشت. فعال شدن نسا جی گلبهار به مثابه گام بزرگی در راه خدمت بمردم بوده وراه خدمت را درواقع به خدمت گزاران راه خلق اله هموار ومساعد میسازد. وبرعکس ضایع شدن چنین ثروت گرانبهای ملی وتاریخی ویا هرگونه تعلل درکار باز سازی آن درحقیقت ازدست دادن چانسی طلایی وتاریخی بر سرنوشت برهنه پایان گرسنگان یتیمان فقیران غربا واکثریت خاموش تاثیر پذیر است. مایقین کامل داریم که که با توجه به منابع سرشار طبیعی ونیروهای عظیم انسانی بزور وبازوی جوانان واستعداد های غنی وشگوفا با عشق وآمادگی بکار ساختمان ودگرباره سازی. خاک وطن درقلب آن دستگاه تاریخی نساجی گلبهار در پرتو ارزش های قانون اساسی کشور واسترتیژیاهداف ملی وانسانی توجه همه جانبه بکاربرده خواهد شد. . به این باورم که وقت آن رسیده است تا تمام کوشش ها بخاطر رفع بیکاری و تامین نیاز ها خود کفایی ورفع گرسنگی ومشکل شکم ونجات از امراض واثرگزاری آن درتامین امنیت صلح ودموکراسی وخوشبختی مردم وپیشرفت معارف وشگوفایی علم وفرهنگ تاثیر مستقیم داشته ومستلزم سعی وکوشش همه جانبه میباشد. زیرا باز سازی تاسیسات تولیدی ومشغولیت مردم با یافتن لقمه نانی تمام انگیزه های داشتن سلاح غیر رسمی وتولید مواد مخدره منتفی خواهد شد. قابل یاد آوری میباشد که پیشنهادات خیر خواهانه محترم اسلام الدین اندیش یکی از اقتصاد دانان مجرب کشور ما مبنی بر باز سازی واحیای مجدد فابریکه نساجی گلبهار نیز مصداق همین خواسته ها میباشد. چنانچه با فعال شدن نساجی وبکار گیری کارگران انجنیران وکارمندان مجرب وماهر هموطنان ما خیر مردم وخیر جامعه وخیر دنیوی واخروی دست اندرکاران کار وکوشش برای خلق الله خواهد بود. وآنگاه تاریخ بر خدمات ما صحه خواهد گذاشت.


April 11th, 2010


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
علمي و معلوماتي